#Landbruksløftet må koma nå!

Publisert

Før stortingsvalet i 2021 stilte eit samla landbruk seg bak oppropet #landbruksløftet. Målet om å løfta inntekta til nivå med lønsmottakarar, målt med eit talgrunnlag som bøndene kjenner seg igjen i, må realiserast nå. Her er ei oppsumering av kva Norges Bondelag meiner om talgrunnlag og opptrappingsplan.

- Auka kostnader og endra forbruksvanar gir landbruket utfordrande utsikter for framtida. Trass i at landbruket har blitt tilført rekordmykje budsjettmidlar i dei to siste jordbruksoppgjera og Regjeringa har svært ambisiøse mål i Hurdalserklæringa, melder mange bønder om ein utfordrande økonomisk kvardag. Nå treng me eit økonomisk løft, basert på tal som bøndene kjenner seg igjen i, seier fylkesleiar i Rogaland Bondelag, Ståle Hustoft.

Slik vil bondelaget måla inntekta i landbruket.
I høyringssvaret til Grytten-rapporten om «inntektsmåling i landbruket» var eit samla landbruk tydelege på at den føreslåtte hybridmodellen ikkje kan nyttast.
- Me kan ikkje ha ei inntektsmåling der politikarane kan få det resultatet dei ynskjer, ved å endra utvalet ein måler inntekta til. Det er store variasjonar i næringsinntekt mellom, men også innanfor, produksjonar og distrikt. Då kan me ikkje akseptera at ein vel ut dei produsentane med høgast næringsinntekt, og berre måler inntekta deira, seier Hustoft.

I høyringssvaret seier bondelaget mellom anna:
- at me støttar Grytten-utvalet sine forslag til endringar i sektorrekneskapet, totalkalkylen.
- at me i tillegg vil endra måten leasing og etterbetaling/bonus vert ført i totalkalkylen.
- at utvalet sin føreslåtte hybridmodell ikkje kan brukast.
- at me treng eit resultatmål som kan samanliknast med andre grupper, der eigenkapitalen vert gitt avkastning på minst same nivå som lånerenta.
- at eit årsverk i landbruket må ha like mange timar som eller i arbeidslivet: 1700 timar.

Når landbruket sine inntekter skal samanliknast med løna til arbeidstakarar, må m.a. utgifter til kvoteleige, jordleige og innleigd arbeidskraft reknast med. I tillegg må eigenkapitalen gis ei avkastning slik at ein sit att med «vederlag til eige arbeid» som kan samanliknast med løn.

Bondelaget meiner at me må basera inntektsmålinga på registrerte tal. Referansebruka bør brukast, sidan dette er rekneskapen til faktiske gardsbruk i alle produksjonar i heile landet.

Plan for opptrapping av inntekta
Stortinget har gitt Regjeringa i oppdrag å laga plan for korleis inntekta i landbruket skal koma opp på nivå med lønsnivået i samfunnet. Inntektsutjamninga skal skje uavhengig av produksjon, bruksstorleik og område av landet.

Bondelaget har hatt ei eiga arbeidsgruppe som har jobba med prosjekt #inntektsløft. Målet med arbeidet har vore å synleggjera verkemiddel som kan og bør brukast i opptrappingsplanen.
Etter arbeidet i arbeidsgruppa og innspel frå lokallaga og fylkeslag, konkluderte ein med at opptrappinga av inntekt må skje med dei kjente verkemidla.

I innspelet til opptrappingsplan for landbruket skreiv Rogaland bondelag mellom anna: «Inntektsløftet må skje på ein måte som ikkje er strukturdrivane og sentraliserande, (..) aukar sjølvforsyninga og gjer varig effekt.»
- Det er dei verkemidla me forhandlar om i jordbruksoppgjeret som må nyttast i opptrappingsplanen. I tillegg er inntekta i landbruket avhengig av m.a. tollvern, skattereglar og makta i verdikjeda for mat. Inntektsutjamning må skje gjennom årlege jordbruksforhandlingar og politisk arbeid med våre rammevilkår, konkluderer Ståle Hustoft.

No trengs handling frå Regjeringa
Det er tydeleg at det er slutt på tolmodet. Frustrasjonen er stor hjå mange bønder. Ein del av lokallaga sendt brev til Rogaland Bondelag som fylkesstyret nyleg har svart på. Dokumenta er publisert nedanfor.
- Regjeringa må landa eit nytt talgrunnlag snarast, slik at det kan nyttast i jordbruksoppgjeret til våren, avsluttar Hustoft.