Innlegg frå Hordaland-utsendingane
Her kan du lese innlegga til utsendingane våre på årsmøtet til Norges Bondelag.
Hordaland hadde sju utsendingar med på årsmøtet på Lillehammer, i tillegg til fylkesleiar og organisasjonssjef. Onsdag hadde både fylkesleiar Frøydis og fleire av utsendingane innlegg i generaldebatten. Torsdag hadde nestleiar Frode innlegg i klimadebatten.
Her er innlegget til Frøydis Haugen på årsmøtet i Norges Bondelag:
I vårt krav til staten hadde vi fokus på korn-økonomi. Vi forsøkte også å gjeninnføre et tak på produksjonstilskuddet, noe som er viktig for å hindre at noen stikker av med en uforholdsmessig stor del av tilskuddet.
Det var bred enighet i representantskapet i vår om at kornøkonomien må styrkes. Vi må opprettholde en sunn kanaliseringspolitikk der den jorda som er egnet til korn brukes til det, mens resten brukes til gras. Det er ikke tvil om at slik utnytter vi ressursene på best mulig måte.
I år opplevde vi at Staten sto fast på at en hver økning i kornpris måtte kompenseres for å unngå økning i kraftforpris. Det er vel og bra for både kraftforkrevende produksjoner og for oss vestpå som er nødt til å bruke en del kraftfor i rasjonen til dyrene våre. Men samtidig er dette en veldig dyr løsning. Det går mange millioner for å kompensere for en relativt liten kornprisøkning.
Dette går av fremforhandlede budsjettmidler og det er forsåvidt rett, det er budsjettmidlene som kan og skal brukes til å drive politikk. Men samtidig kan dette fort bli et dilemma.
De to siste oppgjørene har tydelig vinklet tilskuddene mot dem som kan levere volum og nyttegjøre seg prisøkning. Men store deler av landet kan ikke nyttegjøre seg disse tilskuddene, og det merkes på økonomien for mange av oss.
Jeg liker ikke sette bønder i bokser, men i dag gjør jeg det likevel. Små og mellomstore bruk står for en betydelig del av produksjonen her til lands. Disse kan ikke ta ut stordriftsfordeler eller store prisutslag. Disse brukene kjemper med lønnsomheten, noe som har blitt forsterket de siste årene. Kostnadene har vokst oss over hodet og tar knekken på lønnsomheten vår.
Vi trenger et løft i kornøkonomien, men vi trenger også et driftsvansketilskudd, en ordning som er så målrettet og direkte at den nesten går ned på gårdsnivå og kompenserer for mange, små teiger, brattlendt terreng, tungdrevet jord og vanskelige driftsforhold.
Nå når en gruppe i forenklingens navn går gjennom tilskuddsordningene må vi benytte anledningen til å sørge for en fordeling av tilskuddsmidlene slik at det også i fremtiden vil være grunnlag for bærekraftig matproduksjon i hele landet.
Kjetil Mehl snakka om forenklingar:
Vi har mange tilskotordningar i landbruket. No forsvinn det fleire kvart einaste år. Forenklingar er bra, men ikkje for ein kvar pris.
Det er ein grunn til at alle desse tilskotordningane er oppretta. Dei er nok vanskeleg å forstå for folk flest, men det er ikkje for folk flest vi har dei.
Dei er til for å gje muligheit til å ha eit landbruk øve heila landet og gje muligheit for eit landbruk som ein skal kunna leva av, uavhengig av om ein driv gard i Ullensaker, Jæren, Voss eller Alta. No har vi berga kvoteordninga for mjelk slik som den var. Men ei anna «forenkling» vart gjennomført i vår.
Ordninga, erstatning for vinterskadd eng vart fjerna. Dette er ei ordning ein sjølvsagt ikkje ynskjer å verta råka av. Men kvart einaste år er denne ordninga eit viktig sikkerheitsnett for den enkelte bonde.
I 2014 var det kun 45 stk som søkte om erstatning, det vart utbetalt 970 000 kr.
Går ein til 2013, så vart det utbetalt 36 millionar kr. Då var det heile 535 søkarar bare i Rogaland!
Same året var det det søkt om erstatning på vel 2000 daa bare i Jølster kommune i Sogn og Fjordane. Dei fekk då utbetalt omlag 235 kr pr dekar i erstatning.
Til neste år får dei ikkje ei krona, om dei får vinterskade på enga si. Og det vil skje igjen. Dette er ei viktig tilskotordning for den enkelte bonde!
Kva forenkling kjem neste år? Då forsvinn kanskje tilskot til bratt areal? Trur statsråden at det bratte arealet vert flatt om tilskotet vert fjerna??
Skal ein gjera forenklingar, så må ein lytta til bøndene, for det er faktisk dei som veit kva ordningane er til for og kor viktige dei er. Problema og utfordringane til den enkelte bonde, forsvinn ikkje fordi om ein forenklar i tilskotsordningar!
Ordførar, statsråd, kven er eigentleg forenklingane til for? Bonden, Landbruksdepartementet eller CV`en til statsråd Listhaug?
Innlegg frå Knut Byrkjenes Hauso:
Landbruksavtale-fokuset har dei siste åra vore prega av at næringa skal ta inntektsvekst ut i marknaden. Verkemiddelet er auke i målprisen.
Ja, målpris ER inntekstsmogelegheit for jordbruket. Men målpris for Frukt- og Grønt næringa er ein samansett problemstilling. Marknaden er svært dynamisk og pris-elastiteten er stor. I tillegg så hentar frukt og grøntnæringa ut ein langt høgare andel av inntekta frå marknaden enn det tradisjonelle jordbruket.
Eg har nokre problemstillinga i tilknytning til målpris:
Når importpris ligg OVER norsk målpris - noko som skjer innimellom - så kan det oppstå ein interessant situasjon når produsentane ønskjer å ta ut pris på linje med importpris. Svært forenkla så kjem LD etter to veker og seier: Hmmm.... no tener næringa for godt - det må gjerast grep! Og grepet er nedsetjing av toll for å få samsvar mellom importpris og målpris.
Spissformulert så er målpris i ein slik situasjon max.pris for kva næringa kan henta ut av marknaden. Og at målpris er eit verkemiddel som sikrar forbrukar interessene!
Når importprisen ligg UNDER norsk målpris så vert norsk pris pressa ned og produsenten greier ikkje å ta ut inntekspotensialet - med mindre kjedene er villig til å betala litt meir for norske produkt. Dette er klart lettast å få gjennomslag for i starten av sesongen når produkt har nyheitsverdi.
I dette biletet er det denne sesongen – som me har høyrt om tidlegare i dag - knytt stor spenning til korleis målprisbiletet vil sjå ut no etter COOP sitt oppkjøp av ICA.
Eg vil med dette peika på at fast årleg prosentvis auke i målpris ikkje alltid er like målretta for frukt- og grøntnæringa. Putin sine innfall i Aust-Europa, COOP sitt oppkjøp av ICA, valutasvingningar og klimaet denne våren er eksempel på faktorar som kan gje store konsekvensar i prisbiletet. Det er difor viktig for Bondelaget å ha god kontakt med GPS og Gartnerforbundet om forholda i grøntmarknaden - både i forkant av jordbruksforhandlingane og undervegs i sesongen.
Bodhild Fjelltveit heldt innlegg om dyrevelferd:
Det er ei kjennsgjerning at vi vert færre og færre bønder. Det tyder på at bøndene truleg også vert meir og meir einsame – for nettverket har vorte mindre på veldig mange vis. Risikoen for dårleg husdyrhald er større enn tidlegare, mellom anna fordi økonomien i næringa har vorte tøffare. Vi har vel alle fått med oss dyretragediane som har prega mediebiletet dei siste åra.
Dyretragediar skal ikkje skje, men i eit samfunn vil det alltid kunna skje feil. Då gjeld det å fanga det opp så fort som mogleg, for dyretragediar, så vel som mennesketragediar
skjer fort.
Vi kan ha fokus på psykisk helse og HMS på møter, men treff vi dei som treng det?
Det er positivt at det vert satsa på dyrvern og dyrevelferd, men å opprette Dyrepoliti er eit slag, meir eller mindre i lause lufta for å forhindre nye dyretragedier i landbuket. Behovet ligg i førebygging, ja, men kan vi som bønder sjølve ta ansvar for å unngå slike katastrofer?
Og kanskje eit enno meir legitimt spørsmål å spørra: Kan vi som bønder la være å ta ansvar?
Kan eg ta ansvar for meg, og ikkje minst også for naboen?
Hordaland Bondelag har arbeidd ei tid med denne problemstillinga: Korleis kan vi ta ansvar? For vi har faktisk ikkje råd til å stå på sidelinja lenger!
Kva med å få til ei ordning der vi i næringa forpliktar oss til å inngå ein avtale med naboen, ein ven, eit familiemedlem. Ein skriftleg avtale som inneber eitt besøk, t.d. i månaden, der ein tek ein kaffikopp saman, pratar om laust og fast – men eit besøk innom fjøsdøra er ”påbudt”. Kontrollfunksjonen går ikkje på klauvstell, antal dyr per kvadratmeter, båsmatter, men å sjå til at dyra har mat og vatn. At eg som bonde ikkje sluttar å stelle dyra mine.
Ved å signera ein avtale forpliktar eg meg til å opne fjøsdøra t.d. annakvar søndag. Eg gir òg vedkomande fullmakt til å ta grep dersom eg hamnar i ein situasjon der eg ikkje lenger steller dyra mine slik eg skal. Hovudmålet er å verna dyra, men også bonden.
Eg kjem til å inngå ein slik avtale. Eg vil forplikta meg. Ikkje fordi eg treng det i dag, men fordi, kan hende er det eg som treng denne avtalen om ti år. Og kan hende er det ikkje berre eg som skulle fått til ein slik avtale i løpet av denne sumaren? Nokon må vere fyrst. Førebilete er vi alle.
Her kan du lese innlegget til Frode i klimadebatten:
Eg heiter Frode Handeland og kjem frå Sveio i Hordaland. Eg driv mjølkeproduksjon med ein kvote på 480.000 i samdrift med kona og sonen min.
På bruket mitt er eg heilt avhengig av å ha dyra ute på beite. Det er eg glad for! Eg meiner at dyr på beite er ein vinnarsak for landbruket. Det er klimavenleg – ”kortreist appetittfòring” - som er ein god sak for å synleggjere at vi driv ein miljøvenleg, berekraftig produksjon. For folk flest er det ei oppleving å sjå dyr ute i eit velhaldt kulturlandskap, og vi skal ikkje undervurdere kva det har å sei for politikarane heller. I dag er vi kanskje blitt for flinke til å omtale alle problema ved beiting. Rovdyr, ørn, snørike vinter, beitekrav, tilsyn, … Ser vi ikkje at dette kan gå for langt og svekke legitimiteten for næringa vår?
At drøvtyggarane kjem ut på beite er sjølve fundamentet for at vi er truverdig i vårt bodskap om dyrevelferd, bærekraft og miljøvenleg produksjon. Auka fokus for å ta i bruk meir av beiteresursane i matproduksjonen er derfor heilt naudsynt!
Skal eg kunne ta ut potensialet på min gard, må beitene oppgraderast. Det betyr at då må eg ha betre tilkomst til beitene, ikkje bare for dyra si skuld, men for at eg skal kome til med reiskap og få gjødsla betre osb. I tillegg må det drenerast betre. Poenget mitt er at meir av tilskottspotten må gjerast tilgjengeleg for å nyttast til oppgradering av beite.
Gje oss denne mogelegheiten, og heile landet vil dra nytte av gevinsten! La oss få tilskot/investeringstilskot til landbruksvegar og til grøfting og då helst opne grøfter.
Utsendingane frå Hordaland var:
Frode Handeland, Sveio
Kjetil Mehl, Kvinnherad
Knut Byrkjenes Hauso, Ullensvang
Bodhild Fjelltveit, Bergen
Kari Heggenes Kvammen, Radøy
Anita Jordalen, Voss
Tonje Yddal, Osterøy
Fylkesleiar Frøydis Haugen, Lindås
Organisasjonssjef Lars Peter Taule
